Μανώλης Γλέζος: «Τι να πω σε ένα νέο; Ότι θα αντικαταστήσει το παλιό»

Έφυγε σήμερα από τη ζωή ο μεγάλος αγωνιστής της Αριστεράς Μανώλης Γλέζος, εμβληματική μορφή της Αντίστασης κατά των Ναζί κατακτητών στη διάρκεια της Κατοχής.

O Μανώλης Γλέζος, και ο Λάκης Σάντας,κατέβασαν την μισητή ναζιστική σβάστικα από την Ακροπόλη στις 30 Μάη του 1941. Πράξη τεράστιας συμβολικής σημασίας, όχι μόνο για τον ελληνικό λαό, αλλά για τους λαούς όλης της Ευρώπης. Πράξη η οποία νοηματοδοτεί και εμπλουτίζει διαχρονικά την αγωνιστική στάση ζωής, ειδικά σήμερα που στην Ευρώπη ξανασηκώνει κεφάλι ο φασισμός, ο ρατσιμός και ο πόλεμος.

"Kαι τότε ανεβήκαμε επάνω από τα σκαλιά, λύσαμε το συρματόσκοινο και προσπαθήσαμε να την κατεβάσουμε. Αυτή η σημαία είχε τρία μεγάλα σύρματα τα οποία είχαν στρόφιγγες από έξω από το βράχο και κρατάγανε τη σημαία η οποία όταν είχε αέρα, ήταν μια τεράστια σημαία έτρεμε όλος ο ιστός. Η σημαία λοιπόν κατέβαινε μέχρι το τελευταίο, εκεί στον κόμβο που ήταν τα τρία σύρματα, και από εκεί δεν κατέβαινε. Φτάναμε μέχρι εκεί, σκαρφαλώναμε, την πιάναμε, την τραβάγαμε, τίποτα. Ο μόνος τρόπος για να κατεβεί η σημαία ήταν να ανοίξουν τα τρία σύρματα, όπως είναι στο γαϊτανάκι. Ο μόνος τρόπος λοιπόν ήταν ή θα φεύγαμε και θα την αφήναμε έτσι, ή θα έπρεπε να βγάλουμε τα σύρματα. Και αποφασίσαμε να κάνουμε αυτό».Οταν οι δύο νέοι αποφάσισαν, ορθά όπως προέκυψε, ότι το κατέβασμα της σημαίας θα είχε μεγαλύτερη αξία εκείνη την στιγμή ως πράξη αντίστασης από οποιαδήποτε άλλη, «η πρώτη λοιπόν σκέψη ήταν να πάμε στην εγκυκλοπαίδεια, γιατί ήμαστε άνθρωποι μορφωμένοι και βιβλιοφάγοι».

Και πήγαμε στη Μπενάκειο Βιβλιοθήκη, ανοίξαμε την εγκυκλοπαίδεια στη λέξη “Ακρόπολις” και πήραμε όλα τα σχεδιαγράμματα και διαβάσαμε τα πάντα. Είδαμε λοιπόν την ιστορία, πότε γκρεμιστήκανε, πότε ξαναφτιαχτήκανε, πότε την καταλάβανε οι Τούρκοι, πότε οι Έλληνες, πότε έτσι, πότε αλλιώς.

Καταλήξαμε λοιπόν στο σημείο ότι το μόνο μέρος στο οποίο υπήρχε μια ρωγμή, το μέρος αυτό, η σπηλιά της Ανάγνου το οποίο είχε μια ρωγμή από ένα βάθρο που ήταν στο βορινό μέρος του Ερεχθείου μέχρι κάτω και από ένα σημείο και μετά είχε ένα ξεροπήγαδο εις το οποίο κατά τη μυθολογία ήταν το άνδρο, η φωλιά του Εριχθόνιου, ο οποίος ήταν ο ιερός όφις της Αθηνάς, ο φύλακας της Ακρόπολης, ήταν αυτός που φύλαγε τους ιερούς ναούς της Ακρόπολης, αυτό το φίδι που έχει στην ασπίδα της η θεά Αθηνά, και ο οποίος κατά τη μυθολογία οι ιέρειες των ναών του ρίχνανε μελόπιτες μια φορά το μήνα για να διατηρείται, να τρώει και να φυλάει τα ιερά. Αυτό ήταν μια μεγάλη ρωγμή η οποία είχε ένα άνοιγμα όμως στη βορινή πλευρά προς τη μεριά των Αέρηδων, τη βορινή πλευρά. Το θέμα ήταν ότι από το βάθρο, από τη οπή που είχε στη βορινή πλευρά στο τείχος της Ακροπόλεως μέχρι επάνω οπυ ήταν το βάθρο στη βάση του Ερεχθείου, εάν μπορούσαμε να φτάσουμε μέχρι εκεί.»

“Στις παραμονές των εκτελέσεων, στις παραμονές από κάθε μάχη, μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε. Και λέγαμε: Εάν εσύ ζεις, μη με ξεχάσεις. Εάν εσύ δε σε βρει το βόλι, όταν συναντάς τους ανθρώπους στο δρόμο, θα λες καλημέρα κι από μένα. Κι όταν πίνεις κρασί θα πίνεις κρασί κι από μένα. Κι όταν ακούς τον παφλασμό των κυμάτων, θα τον ακούς και για μένα. Κι όταν ακούς τον άνεμο, να περνάει μέσα από τα φύλλα, κι ακούς το θρόισμα του ανέμου, θα το ακούς και για μένα. Κι όταν χορεύεις, θα χορεύεις και για μένα!”Η πιο έντονη ανάμνηση της ζωής μου, είναι η μάνα μου. Με ρωτάνε διαρκώς για τη σημαία. Εγώ όμως, ακόμα κι από την ιστορία της σημαίας, θυμάμαι τη μάνα μου. Όταν γυρίζαμε εκείνη την ημέρα στα σπίτια μας, η ώρα ήταν περασμένη, μετά τα μεσάνυχτα. Πάω στο σπίτι και βλέπω τη μάνα μου ένα κουβάρι στα σκαλοπάτια απ' έξω.Με περίμενε. Την πλησιάζω και της λέω, «Μάνα!» Σηκώνεται απότομα, με πιάνει από τον λαιμό, με πάει στην κουζίνα για να μην ακούσουν οι άλλοι και ξυπνήσουν και μου λέει, «Πού ήσουν;»Τότε εγώ ανοίγω το σακάκι και της δείχνω το κομμάτι της σβάστικας που είχαμε κόψει. Με αγκαλιάζει, με φιλάει και μου λέει, «Πήγαινε κοιμήσου».Την άλλη μέρα το πρωί, ακούω τον εξής διάλογο: Ο πατριός μου τη ρωτάει, «Πού ήταν χθες το βράδυ ο μεγάλος σου γιος;».Του απαντάει,«Ανέβα στην ταράτσα και κοίταξε στην Ακρόπολη».Ποτέ μου δεν τη ρώτησα πώς το κατάλαβε. Θα το θεωρούσα προσβολή στη νοημοσύνη της.Αλλά για μένα αυτό ήταν το πιο συγκινητικό συμβάν στην ιστορία μου. Η μάνα μου.

 «Η τελευταία ομιλία μου στην Ευρωβουλή ήταν στα αρχαία ελληνικά και στα λατινικά. Στα αρχαία ελληνικά μίλησα για αυτό που έγινε στην προ ομηρική εποχή, όπου ο κήρυκας των Θηβών έρχεται μπροστά σε συνέλευση, σε σύναξη των Αθηναίων και λέει, "Ποιος είναι τύραννος εδώ;". Πετάχτηκε ο Θησέας και είπε, "Γιατί λες ψέματα ξένε; Εδώ δεν υπάρχει κανένας τύραννος. Εδώ κυριαρχεί ο δήμος". Για να μην φανεί ότι είμαι εθνικιστής, χρησιμοποίησα και ένα από τη Δύση, του Θωμά του Ακουινάτου, που τον 14ο αιώνα είπε, "Να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου". (timeo hominem unius libri). Να τον φοβάσαι».«Η τρέλα μου είναι η γλώσσα. Η ανάγκη μου γεννήθηκε από μικρή ηλικία, επειδή στο χωριό που γεννήθηκα, στ' Απεράθου της Νάξου, μιλάμε μία διάλεκτο που είναι εξέλιξη της αρχαίας ελληνικής. Είμαστε το μόνο μέρος στην Ελλάδα που διατηρούμε και προφέρουμε το ωμέγα. Οταν μιλάμε ο ένας προς τον άλλον, πάντοτε λέμε "Ω Νικόλα", "Ω Μιχάλη". Οταν λέμε ωμέγα, το προφέρουμε δηλαδή.

«Τα τελευταία χρόνια, έχω επισκεφθεί 416 σχολεία. Εκεί προσπαθώ να εφαρμόζω στην πράξη τη δημοκρατία. Συνήθως, οι καθηγητές θέλουν να διευθύνουν τη συζήτηση οι ίδιοι. Λέω όχι. Καλώ έναν από το δεκαπενταμελές να διευθύνει τη κουβέντα - και μάλιστα λέω εκείνη την ώρα να συνέλθει το 15μελες και να γίνει η εκλογή. Συνήθως μάλιστα, δεν εκλέγουν πάντοτε τον επικεφαλής, τον πρόεδρο. Λοιπόν, πρόσεξε ένα ωραίο: Λέω στον επικεφαλής, δεν κάνω εισήγηση, κάντε μου κατευθείαν ερωτήσεις. Σε μερικές περιπτώσεις. ο επικεφαλής κάνει πρώτα αυτός μία ερώτηση και του λέω "μόλις σου δώσανε την εξουσία την εκμεταλλεύτηκες; Ο τελευταίος που θα κάνει ερώτηση, θα είσαι εσύ" και από κάτω χαλάει ο κόσμος από χειροκροτήματα. Είναι η δημοκρατία στην πράξη. Το κατάλαβες;».

Τι να πω στους νέους;«Τι να πω σε ένα νέο; Ότι θα αντικαταστήσει το παλιό»