«Πως οι δυνατοί εκμεταλλεύονται τους αδύναμους». Με αφορμή το διήγημα «Ο πιστός φίλος» του Όσκαρ Ουάιλντ.

 

         Για να υπάρχει εκμετάλλευση των αδύναμων από τους δυνατούς, πρέπει να υπάρχουν δυνατοί και αδύναμοι. Στην πρωτόγονη εποχή όλη η ομάδα-φυλή συνεργαζόταν μαζί και δεν υπήρχαν ούτε δυνατοί ούτε αδύναμοι. Οι δυνατοί άρχισαν να εμφανίζονται όταν η δουλειά των ανθρώπων πρόσφερε περισσότερα αγαθά απ’ ό,τι χρειάζονταν. Αυτοί που μπορούσαν να έχουν περισσότερο μερίδιο από αυτό το πλεόνασμα-πλούτο ήταν οι δυνατοί: Ο βασιλιάς, οι αριστοκράτες, οι ευγενείς, οι φεουδάρχες, οι πλούσιοι έμποροι, οι βιομήχανοι.

         Στο διήγημά μας ο δυνατός είναι ο πλούσιος μυλωνάς με τα πολλά σακιά αλεύρι, τα μεγάλα κοπάδια ζώων και την πλούσια ζωή του. Ο αδύναμος είναι ο μικρούλης Χανς, που προσπαθεί να ζήσει με τους ελάχιστους καρπούς της δουλειάς του. Ο δυνατός μυλωνάς υποκρινόμενος τον φίλο του αδύναμου Χανς, προσπαθεί κάθε στιγμή, με κάθε ευκαιρία, να τον εκμεταλλευτεί ανάλγητα, όσο περισσότερο μπορεί, για δικό του όφελος. Αδιαφορεί, αν ο αδύναμος Χανς θα καταφέρει να επιβιώσει τον σκληρό χειμώνα και τον μαλώνει, όταν πια κατάκοπος προσπαθεί να ξεκουραστεί. Του ζητάει να προσφέρει κι άλλη εργασία στο όνομα της δήθεν φιλίας τους και με την υπόσχεση ότι θα του δώσει το καροτσάκι του, άχρηστο για τον ίδιο αλλά πολύ σημαντικό για τον αδύναμο Χανς, ζητάει κι άλλη θυσία : Να θέσει σε κίνδυνο την ίδια του τη ζωή για όφελος του δυνατού μυλωνά.

         Εν κατακλείδι, οι δυνατοί, όχι μόνο εκμεταλλεύονται τους αδύναμους σκληρά και ανελέητα για να αποκτήσουν περισσότερο πλούτο, όχι μόνο τους αρπάζουν πράγματα από την ελάχιστη περιουσία τους, αλλά τους ζητούν και άλλες θυσίες στο όνομα της φιλίας και του κοινού καλού. Πόσο ταιριαστοί φαντάζουν οι στοίχοι ενός ποιήματος του Μπρεχτ που διάβασα πρόσφατα : «Αυτοί που αρπάζουν το φαΐ απ’ το τραπέζι κηρύσσουν τη λιτότητα. Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα ζητάνε θυσίες. Οι χορτάτοι μιλάνε στους πεινασμένους για τις μεγάλες εποχές που θα ‘ρθουν (Μπέρτολ Μπρεχτ - Γερμανικό Εγχειρίδιο Πολέμου)»

                                                     

                           Βασίλης Σταυρόπουλος  Α4  3^ο Γυμνάσιο Μοσχάτου.

 

         Νομαδική κτηνοτροφία

Ιούνιος 2021. Επιτέλους το σχολείο τελείωσε. Όχι ότι κουράστηκα να πηγαίνω δηλαδή, μετά από το lockdown και την καραντίνα του κορωνοϊού, αλλά επιτέλους ήμουν ελεύθερος να βγω έξω, χωρίς μαθήματα. Το σπουδαιότερο, όμως, ήταν ότι θα μπορούσα να ανέβω στο βουνό μαζί με τον πατέρα μου, τον παππού μου, τους άλλους συγχωριανούς και τα κοπάδια μας, για να ξεκαλοκαιριάσουμε, όπως κάνουμε κάθε χρόνο. Αυτοί ήταν ήδη εκεί με τα πρόβατα από τις 24 Απριλίου, την επομένη του Αη Γιώργη, όπως κάνουν κάθε χρόνο. Κατέβηκαν όμως για να πάρουν και εμένα μαζί τους και άλλα παιδιά του χωριού, τώρα που τέλειωσε το σχολείο.

Και να ‘μαι στο πίσω κάθισμα του αγροτικού μαζί με τον πατέρα μου και τον παππού μου, να ανηφορίζουμε τους αγροτικούς δρόμους στις αγραφιώτικες πλαγιές. Αριστερά και δεξιά ορθώνονται καταπράσινα πεύκα και έλατα, που χάνονται σε βαθιές χαράδρες. Άλλη μια φορά θα κάνω το «διάβα».

-       «Πατέρα, γιατί το λέμε «διάβα»;

-       «Έτσι λέγεται η διαδρομή από τα χειμαδιά, τα πεδινά μέρη, όπου είναι το κοπάδι το χειμώνα, στα ορεινά, όπου θα κάτσουμε όλο το καλοκαίρι έως τα μέσα του φθινοπώρου, έως τις 26 Οκτωβρίου, που επιστρέφουμε πάλι».

-       «Και είναι η ίδια διαδρομή πάντα;»

-       «Πάντα. Εδώ και πολλά χρόνια, μπορεί και αιώνες. Εγώ πάντως την κάνω εδώ και πενήντα χρόνια.»

-       «Και εγώ εβδομήντα. Και πριν από μένα, την έκανε ο πατέρας μου και ο παππούς μου», συμπλήρωσε ο παππούς μου, που καθόταν στη θέση του συνοδηγού.

-       «Πατέρα, πως ξεκίνησε η μετακινούμενη κτηνοτροφία;»

-       «Μετακινούμενη την λένε τώρα. Παλιά λεγόταν νομαδική κτηνοτροφία, γιατί μαζί με τα κοπάδια μετακινούταν και ολόκληρες οι οικογένειες. Νομάδες λέγονται οι άνθρωποι που μετακινούνται από τόπο σε τόπο, γι’ αυτό και η κτηνοτροφία ονομάστηκε νομαδική. Σήμερα πλέον μετακινούνται μόνο τα κοπάδια με αυτοκίνητα φορτηγά με τους άντρες της οικογένειας μόνο. Οι γυναίκες δεν ακολουθούν.»

-       «Ναι, καλά, αλλά πώς ξεκίνησε;»

-       «Η νομαδική κτηνοτροφία ξεκίνησε τον 18^ο αιώνα, όταν ακόμη είχαμε Τουρκοκρατία. Οι Έλληνες εκείνης της εποχής κατέφυγαν στα βουνά για να ξεφύγουν από τους Τούρκους, για να επιβιώσουν και επειδή χρειαζόντουσαν φαγητό, έπρεπε να στραφούν προς τη φύση για αυτό. Καλλιεργούσαν μικρά κομμάτια γης που έφτιαχναν στα βουνά αλλά αυτό δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες τους και έτσι χρησιμοποίησαν τα ζώα, κυρίως κατσίκες και πρόβατα, ντόπια είδη, για να επιβιώσουν.»

-       «Και ο κάθε βοσκός είχε το κοπάδι του;»

-       «Στην αρχή ήταν μεμονωμένοι βοσκοί με τα κοπάδια τους αλλά μετά ήταν μια μεγάλη οικογένεια με τους πολλούς συγγενείς και τα κοπάδια τους, στη συνέχεια πολλές συγγενικές οικογένειες με τα ζώα τους και τέλος το τσελιγκάτο.»

-       «Τι είναι το τσελιγκάτο;».

-       «Το τσελιγκάτο ήταν ένα σύνολο οικογενειών γύρω από μία μεγάλη οικογένεια, αυτή του αρχιτσέλιγκα. Είχαν ενώσει τα κοπάδια τους και όλα μαζί έφταναν τα 5.000 ζώα περίπου. Κουμάντο έκανε ο αρχιτσέλιγκας, που η οικογένειά του είχε και τα περισσότερα ζώα και οι υπόλοιποι λέγονταν «σμίχτες», αυτοί που είχαν πάνω από 200 κεφάλια και τσοπάνηδες, αυτοί που είχαν πάνω από 100. Αυτός είχε απόλυτη εξουσία και διαπραγματευόταν με ιδιοκτήτες των τσιφλικιών για τους βοσκοτόπους, που θα πήγαιναν τα ζώα τους. Μιλούσε και κανόνιζε με τους εμπόρους τις τιμές που αυτοί θα έπαιρναν τα ζώα, το γάλα, το τυρί, το μαλλί και με τα χρήματα που μάζευαν κανόνιζε για τις προμήθειες που χρειαζόταν το τσελιγκάτο. Βοηθούσε αυτούς που τα ζώα τους αρρώστησαν ή χτυπήθηκαν από λύκους», είπε ο παππούς.

-       «Και γιατί ενώνονταν μεταξύ τους;»

-       «Η ανάγκη των βοσκών για κοινή χρήση μεγάλων εκτάσεων βοσκοτόπων, η ανασφάλεια που επικρατούσε στην ύπαιθρο από ληστές, ζωοκλέφτες, αλλά και η αλληλοϋποστήριξη μεταξύ τους ήταν αυτό που τους έκανε να ενωθούν. Κάτι σαν συνεταιρισμός δηλαδή. Η ένωση ήταν ελεύθερη. Όποιος ήθελε έμενε ή έφευγε»

-       «Και σε ποια χωριά έμεναν;»

-       «Δεν έμεναν κάπου μόνιμα, Ήταν νομάδες, δηλαδή δεν είχαν συγκεκριμένο τόπο, ούτε στα ορεινά ούτε και στα πεδινά. Όλες μαζί οι οικογένειες, άντρες, γυναίκες, παιδιά, γυρνούσαν από τόπο σε τόπο, από βοσκοτόπι σε βοσκοτόπι, από τα βουνά στον κάμπο και συνεχώς μετακινούνταν με τα πόδια και με τη βοήθεια γαϊδουριών, μουλαριών, που κουβαλούσαν όλα τα υπάρχοντά τους εκεί. Γι’ αυτό και δε είχαν πολλά πράγματα. Μόνο τα αναγκαία.»

-       «Ναι αλλά που κοιμόντουσαν;»

-       «Στα κονάκια, δηλαδή σε στρογγυλές καλύβες ομαδικά τοποθετημένες, κοντύτερα ή μακρύτερα, ανάλογα με τη συγγένεια και τις σχέσεις των διαφόρων οικογενειών μεταξύ τους. Για τα ζώα είχαν τα μαντριά. Το χειμώνα τα έφτιαχναν πιο κοντά μεταξύ τους και το καλοκαίρι σε μεγαλύτερη απόσταση.»

-       «Και δηλαδή, παππού, τα παιδιά δεν πήγαιναν τότε σχολείο;»

-       «Όχι. Κάθε τσελιγκάτο όμως είχε μαζί του και ένα δάσκαλο και ένα παπά, για να μαθαίνει ο πρώτος στα παιδιά γράμματα και ο δεύτερος για να λειτουργεί.»

Τελικά ακόμη και νομάς να γίνεις, δεν γλιτώνεις το σχολείο και τον παπά, σκέφτηκα.

Είχαμε φτάσει στα μέσα περίπου της διαδρομής. Τα αφτιά μου ήδη είχαν αρχίσει να βουλώνουν λόγω του υψομέτρου. Όμως είχα και άλλες απορίες. Τι απέγινε το τσελιγκάτο, ο αρχιτσέλιγκας, οι σμίχτες, οι τσοπάνηδες; 

-       «Τελικά σήμερα γιατί δεν έχουμε πια τσελιγκάτα;»

-       «Μετά την απελευθέρωση, την αγροτική μεταρρύθμιση (το 1917) και την απαλλοτρίωση των μεγάλων τσιφλικιών (το 1924), προκειμένου να αποκατασταθούν οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, που είχαν εγκατασταθεί στις αγροτικές περιοχές, ο κάθε χωρικός είχε και ένα μικρό κομμάτι γης που καλλιεργούσε. Οι κτηνοτρόφοι με τις οικογένειές τους εγκαταλείπουν τα βουνά και συνδυάζουν τη γεωργία με την κτηνοτροφία σε μικρές εκτάσεις γης που αγόρασαν στα πεδινά. Έτσι αυξήθηκαν οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις και μειώθηκαν τα ελεύθερα βοσκοτόπια και τα λιβάδια. Οι βοσκοί νομάδες έγιναν κτηνοτρόφοι με δύο σταθερούς τόπους διαμονής, έναν πεδινό το χειμώνα και έναν ορεινό το καλοκαίρι. Το τσελιγκάτο έπαψε οριστικά να υπάρχει το 1938, όταν με το Νόμο 1223/1938, αναγκάστηκαν όλοι οι κτηνοτρόφοι να εγγραφούν στα δημοτολόγια των κοινοτήτων, όπου διαχείμαζαν, με συγκεκριμένους περιορισμούς ανά κοινότητα. Πλέον υπάρχουν οι μεμονωμένοι κτηνοτρόφοι που μετακινούταν εποχιακά, όπως εμείς.»

-       «Και είμαστε πολλοί;», ρώτησα τον πατέρα μου.

-       «Είμαστε ένας μικρός αριθμός κτηνοτρόφων περίπου 3.000, που μόνοι μας, την άνοιξη μεταφέρουμε τα κοπάδια μας, τα οποία αποτελούνται από 250 έως 400 περίπου ζώα, στα βοσκοτόπια στο βουνό με φορτηγά, περίπου 200 χιλιόμετρα μακριά,  μένουμε εκεί για έξι περίπου μήνες και το φθινόπωρο επιστρέφουμε πάλι στην πεδιάδα. Κάποιοι άλλοι, ελάχιστοι, εξακολουθούν να κάνουν το «διάβα» με τα πόδια. Τους παίρνει περίπου 10 ημέρες να ανέβουν στο βουνό και περίπου 20 να κατέβουν. Το κατέβασμα είναι πιο αργό γιατί η μέρα είναι μικρότερη και περπατούν λιγότερο.»

-       «Και στη διαδρομή, αυτοί που περπατούν, σταματούν το βράδυ για να κοιμηθούν;»

-       «Μα φυσικά. Στήνουν πρόχειρα μια εγκατάσταση και κοιμούνται στη γη, δηλαδή λαγοκοιμούνται γιατί προσέχουν και τα ζώα τους.»  

-       «Άραγε θα υπάρχει για πολύ ακόμη η μετακινούμενη κτηνοτροφία;»

-       «Παρότι έχει χαρακτηριστεί από την UNESCO ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά, η μετακινούμενη κτηνοτροφία συνεχώς μειώνεται. Σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της κτηνοτροφίας γίνεται σταβλισμένα. Δηλαδή σε μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, όπου εκτρέφονται πολλά ζώα ή στην καλύτερη περίπτωση σε μεγάλα μαντριά, όπου τα ζώα την ημέρα βόσκουν έξω στην ύπαιθρο σε μια ακτίνα 5 χιλιομέτρων και τη νύχτα σταβλίζονται και πάλι.»

-       «Στο τέλος θα εξαλειφθεί εντελώς», συμπλήρωσε ο παππούς.

-       «Γιατί όμως;», ρώτησα.

-       «Γιατί τα χωριά είναι ξεχασμένα από την πολιτεία, δεν υπάρχουν γιατροί, σχολεία, κέντρα υγείας, ο κόσμος εγκαταλείπει τα χωριά και πηγαίνει στην πόλη, οι καλλιέργειες όλο και αυξάνονται περισσότερο σε βάρος των λιβαδιών, οι μεγάλες κτηνοτροφικές επιχειρήσεις έχουν το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής, οι τιμές που πουλάν τα ζώα, το γάλα, το τυρί είναι χαμηλές και δεν μπορεί να τις ανταγωνιστεί ο μετακινούμενος κτηνοτρόφος. Η εργασία του είναι σκληρή και δεν πληρώνεται όπως πρέπει. Το Κράτος δεν τον ενισχύει οικονομικά για να τον βοηθήσει, να αγοράσει φθηνά τις ζωοτροφές που χρειάζεται, για να πουλήσει και αυτός τα προϊόντα του φτηνά. Για όλα αυτά θα έρθει το τέλος.»

-       «Μα δεν καταλαβαίνουν ότι έτσι θα χαθεί η παράδοση.»

-       «Η παράδοση δεν τους φέρνει κέρδη, γι’ αυτό και δεν τους νοιάζει.»

-       «Κανείς πια δεν θα θυμάται τα τραγούδια των τσοπάνων, των Βλάχων, των Σαρακατσαναίων, τα πανηγύρια και τις γιορτές, τη γιορτή της προβατίνας, τη γιορτή του βοσκού, τις τελετές αναχώρησης και επιστροφής στα χειμαδιά. Θα ξεχάσουν όλοι ότι η νομαδική κτηνοτροφία γέννησε και ανέθρεψε τους κλέφτες και τους αρματολούς, βοήθησε την εθνική αντίσταση, έκρυψε στις στάνες της αντάρτες κυνηγημένους.» είπε με σιγανή φωνή ο παππούς. 

Με τη συζήτηση πέρασε γρήγορα η ώρα και δεν κατάλαβα πότε φτάσαμε. Με το που κατέβηκα η υπέροχη μυρωδιά της φύσης εισήλθε από τη μύτη μου στα πνευμόνια μου. Το τοπίο, καταπράσινο, σου έκοβε την ανάσα. Κάποιοι συμμαθητές μου ήταν ήδη εκεί. Ήταν η ώρα να απολαύσουμε το καλοκαίρι, που μόλις ξεκινούσε!

                                                               Μοσχάτο, Ιούνιος 2021

                           Βασίλης Σταυρόπουλος Α4 3^ο Γυμνάσιο Μοσχάτου

Πηγές : Διαδίκτυο

1)https://ejournals.epublishing.ekt.gr/index.php/ekke/article/viewFile/9958/10062

2)https://olympias.lib.uoi.gr/jspui/bitstream/123456789/25726/1/%CE%9C.%CE%95.%20-%20%CE%94%CE%97%CE%9C%CE%97%CE%A4%CE%A1%CE%99%CE%9F%CE%A3%20I.%20%CE%A0%CE%91%CE%A0%CE%A0%CE%91%CE%A3.pdf

4) https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/37918

5)http://www.agreri.gr/sites/default/files/projects/%CE%A4%CE%B5%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%AE%20%CE%88%CE%BA%CE%B8%CE%B5%CF%83%CE%B7%20%CE%98%CE%91%CE%9B%CE%97%CE%A3.pdf

6) https://www.youtube.com/watch?v=IVyU_at6Rmc

7) https://www.youtube.com/watch?v=3a_bRxWvW-o

 

Προβληματισμοί και απόψεις για το πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί η εκπαίδευση στο μέλλον και πώς θα ‘πρεπε να εξελιχθεί;

 

             

              Στην χώρα μας, όπως και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η εκπαίδευση γίνεται στο σχολείο, ένα χώρο, όπου οι μαθητές έχουν επαφή μεταξύ τους αλλά και με τον δάσκαλο - καθηγητή, έναν άνθρωπο, που η δουλειά του είναι να μαθαίνει πράγματα στους μαθητές και να τους βοηθάει να ενταχθούν ομαλά στην κοινωνία. Αυτή η διαδικασία έχει αποδειχτεί αποτελεσματική, γι’ αυτό το λόγο τα σχολεία συνεχίζουν να λειτουργούν μέχρι και σήμερα. Στις μέρες μας, λόγω του covid-19 τα σχολεία έχουν κλείσει και η εκπαίδευση γίνεται μέσω υπολογιστών. Αυτή η εκπαίδευση είναι σαφώς κατώτερη της κανονικής και τα παιδιά, που δεν έχουν καλό internet ή που ανήκουν σε ασθενέστερες οικονομικά οικογένειες ή ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (τσιγγάνοι, μετανάστες), δεν μπορούν να κάνουν μάθημα. Η κυβέρνηση υποσχέθηκε ότι η τηλεκπαίδευση, όπως ονομάζεται, θα σταματήσει όταν σταματήσει και ο covid-19. Αυτή είναι η πρώτη εφαρμογή της τεχνολογίας στην από απόσταση εκπαίδευση των μαθητών. Όμως κάποιες εταιρίες, που παρέχουν κυρίως τεχνολογικά προϊόντα, υποστηρίζουν πως μπορούν να κάνουν τα σχολεία «ακόμη καλύτερα και πιο μοντέρνα»…

         Λένε ότι ο σκοπός τους είναι να γνωρίσουν στα παιδιά την τεχνολογία, γιατί, συμφώνα με εκείνους, τα παιδιά δεν ασχολούνται πολύ μ’ αυτήν και θεωρούν πως αυτό θα το πετύχουν, αν εγκαταστήσουν στα σχολεία τη δασκάλα ρομπότ. Η δασκάλα ρομπότ έχει την μορφή ενός ανθρώπου και την νοημοσύνη ενός ρομπότ, γι’ αυτό και έχει αυτό το όνομα. Υποτίθεται ότι θα αντικαταστήσει τον άνθρωπο - δάσκαλο και ότι θα είναι το μέλλον της εκπαίδευσης. Είναι, λένε, πιο έξυπνο από τον δάσκαλο και μάλιστα έχει προγραμματιστεί να δείχνει κάποια συναισθήματα όπως χαρά, λύπη, θυμό, έκπληξη κ.α.  Δεν παύει όμως να ελέγχεται από ένα ηλεκτρονικό υπολογιστή και να είναι ένα μηχάνημα που το έχει φτιάξει και το ελέγχει κάποιος. Αυτό κάνει αρκετούς να προβληματίζονται: Πρέπει τα ρομπότ να αντικαταστήσουν τους δασκάλους ή όχι;

         Η τηλεκπαίδευση σίγουρα απομάκρυνε τους μαθητές από τον δάσκαλό τους, ως προς τη φυσική τους επαφή. Ακούν δηλαδή το δάσκαλο, αλλά δεν τον βλέπουν. Με το ρομπότ ούτε θα τον βλέπουν ούτε θα τον ακούν. Δεν θα υπάρχει πια άνθρωπος – δάσκαλος. Το μάθημα θα γίνεται μηχανικά, θα είναι δηλαδή μια κινούμενη μηχανή, που θα βγάζει ήχο. Δεν θα μπορεί να επηρεαστεί από το μαθητή και να προσαρμόσει το μάθημα κατάλληλα. Για παράδειγμα, στο μάθημα τη λογοτεχνίας, η καθηγήτρια δίνει ένα θέμα για να γράψουμε τις απόψεις μας και από αυτά που θα γράψουμε και θα ακούσει, προκύπτουν νέα θέματα που θα συζητήσουμε ή θα γράψουμε, τα οποία δεν ήταν απ’ την αρχή προγραμματισμένα. Αυτό δεν μπορεί να το κάνει το ρομπότ, γιατί δεν είναι άνθρωπος. Άραγε το ρομπότ θα μας έβαζε τέτοια εργασία, όπως αυτή που κάνουμε τώρα; Ο καλός δάσκαλος, μπορεί να μην έχει μεγάλη μνήμη ή χωρητικότητα μεγάλου δίσκου, όπως το ρομπότ, δίνει όμως ερεθίσματα στους μαθητές για σκέψη, προβληματισμό, αφήνει τους μαθητές να εκφράσουν τη γνώμη τους, τους εμπνέει, τους ωθεί να εξετάζουν τα πάντα, να μην θεωρούν τίποτα ως δεδομένο, να συζητούν, να βλέπουν το σωστό και το δίκαιο και να κατακρίνουν το άδικο. Ακούει τους μαθητές του όταν μιλάει, όπως έγραψε και ο Μπρέχτ. Γίνεται γέφυρα για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, ενθαρρύνοντας το μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες, όπως έγραψε ο Καζαντζάκης. Έτσι κάνει τους μαθητές να απολαμβάνουν το μάθημα και να λατρεύουν την μάθηση, τους κάνει να βλέπουν τον κόσμο από μία διαφορετική πλευρά. Η δασκάλα ρομπότ δεν το κάνει αυτό, δεν είναι τίποτα άλλο από μια μηχανή που ελέγχεται από τον άνθρωπο, αλλά από ποιον άνθρωπο. Αυτό είναι το ερώτημα. Το ρομπότ παίρνει μόνο εντολές, μόνο υπακούει. Αντίθετα με τον άνθρωπο δεν έχει ελεύθερη βούληση. Αν το ρομπότ ελέγχει τους μαθητές, τότε αυτός που ελέγχει το ρομπότ, ελέγχει και τους μαθητές. Ποιος έφτιαξε το ρομπότ; Μια πολυεθνική εταιρεία, όπως η Cisco, που έφτιαξε την τηλεκπαίδευση. Επομένως το ρομπότ δεν έχει προγραμματιστεί να κάνει κάτι ή να πει στους μαθητές κάτι εναντίον του δημιουργού του. Ποιος θα το χρησιμοποιεί το ρομπότ; Η κυβέρνηση, το κράτος, η εξουσία δηλαδή, που τα έχει συμφωνήσει με την πολυεθνική και την υποστηρίζει, δίνοντάς της χρήματα για να φτιάξει τα ρομπότ. Άρα το ρομπότ ποτέ δεν θα διδάξει στους μαθητές την αμφισβήτηση στα όσα κάνει και υποστηρίζει η εξουσία. Και η εξουσία σε μια κοινωνία λίγων δυνατών, που κοιτάζουν μόνο το συμφέρον τους, το χρήμα δηλαδή, και πολλών αδύναμων, που προσπαθούν να επιβιώσουν, υποστηρίζει τους δυνατούς, γιατί αυτοί, αφού είναι δυνατοί, την άφησαν να είναι εξουσία και να τους υπηρετεί. Έτσι το ρομπότ θα μάθει στους ανθρώπους να είναι υπάκουοι, να μην υπερασπίζονται τα δικαιώματα τους, να είναι πιόνια των λίγων δυνατών. Με αυτό τον τρόπο οι δυνατοί και η εξουσία κερδίζουν διπλά : Θα κερδίσουν χρήματα οι πολυεθνικές από τα ρομπότ που θα πουλήσουν στο κράτος, θα κάνουν ανθρώπους «υπάκουους» και θα γλιτώσουν και από τους μισθούς των δασκάλων, που το μυαλό τους δεν προγραμματίζεται, έτσι όπως θέλουν αυτοί. Τα σχολεία δεν θα είναι ναοί της γνώσης και της ελεύθερης διακίνησης των ιδεών, όπως πρέπει να είναι, αλλά εργοστάσια παραγωγής εκπαιδευμένων δούλων. Μόνο ελεύθερους ανθρώπους δε θα κάνει.

         Μετά από όλα αυτά, νομίζω ότι αντί για ρομπότ και εξ αποστάσεως υπολογιστές, χρειαζόμαστε δασκάλους κοντά στους μαθητές, φυσικά και πνευματικά, που να τους εμπνέουν. Δασκάλους όχι «της νεολαίας γδαρτάδες, που κόβουν στα μέτρα τους, τους μαθητάδες, και κάθε σημαίας πλαισιώνουν τους ιστούς με ιδεώδεις υποταχτικούς, που είναι στο μυαλό νωθροί, μα υπακοή έχουν περισσή» (στίχοι Βολφ Μπίρμαν, τραγούδι του Θ. Μικρούτσικου «Τους έχω βαρεθεί»), αλλά δασκάλους, που «θα δασκαλεύουν τους μαθητές με λόγια σαν και τούτα της φωτιάς, πως, όποιος για το δίκιο δεν παλεύει, θα ζει και θα πεθαίνει σαν ραγιάς» (στίχοι Κώστα Βίρβου, Τραγούδι Γιάννη Μαρκόπουλου «Ο δάσκαλος»).

 

                           Βασίλης Σταυρόπουλος  Α4  3^ο Γυμνάσιο Μοσχάτου