Η Jacqueline de Romilly (Ζακλίν ντε Ρομιγί), Γαλλίδα κλασική φιλόλογος και ελληνίστρια για την αντίθεση φαίνεσθαι και είναι στην Ελένη του Ευριπίδη

Η Jacqueline de Romilly (Ζακλίν ντε Ρομιγί), Γαλλίδα κλασική φιλόλογος και ελληνίστρια για την αντίθεση φαίνεσθαι και είναι στην Ελένη του Ευριπίδη

Η αντίθεση είναι vs φαίνεσθαι στη δομή της τραγωδίας

 «Η ίδια η αρχή που συνίσταται στην αντιπαράθεση φαινομενικού και πραγματικότητας, είναι ουσιώδες μέρος της σκέψης του Ευριπίδη… Συνηθίζει να τονίζει την αντίθεση μεταξύ αυτού που φαίνεται και αυτού που είναι, μεταξύ των πραγματικών φίλων και αυτών που διατείνονται ότι είναι φίλοι, μεταξύ της «ετικέτας» που δίνεται στους ανθρώπους –απλές «λέξεις» και της πραγματικής τους φύσης. Ψευδαίσθηση και πραγματικότητα, φύση και απλή σύμβαση, αυτά τα ζεύγη ‘όρων αγαπητών στους σοφιστές, επανέρχονται συνεχώς στο έργο του…. Ξαναβρίσκουμε αυτή την αντίθεση στην ίδια τη δομή των τραγωδιών. Έτσι, στην Ελένη ο Ευριπίδης επέλεξε να δομήσει μια ολόκληρη τραγωδία πάνω σε μια κατάσταση διαστρεβλωμένη ήδη από την αρχή: ο τρωικός πόλεμος θα γινόταν όχι πια εξαιτίας της Ελένης αλλά εξαιτίας ενός ειδώλου της Ελένης, φανταστικού και παραπλανητικού. Ένα καθαρό φαίνεσθαι προσχεδιασμένο απ΄ τους θεούς»

Η αντίθεση είναι vs φαίνεσθαι – πνευματικό και ιστορικό πλαίσιο

«Ανάμεσα στα ψέματα και στις παρεξηγήσεις, ποτέ ο ψευδής χαρακτήρας των φαινομένων δεν έχει καταλάβει παρόμοιο χαρακτήρα σε ένα έργο, όσο στην Ελένη. Ωστόσο πολλοί λόγοι εξηγούν αυτή τη σημασία:

Από φιλοσοφική άποψη, υπάρχει εδώ μια άλλη όψη της σοφιστικής επίδρασης. Γνωρίζουμε ότι ο Πρωταγόρας δεν πίστευε πως ο άνθρωπος μπορεί ποτέ να υπερβεί το πεδίο των υποκειμενικών εντυπώσεων: κατά την αντίληψή του, τα πράγματα είναι για τον καθένα αυτά που του φαίνονται πως είναι. Χωρίς να φτάσουμε ως εκεί, οι σοφιστές γενικά αγαπούσαν να διακρίνουν την εμφάνιση της πραγματικότητας και το όνομα ή τη συμφωνία, με τα πραγματικά δεδομένα που προέρχονται από τη φύση.

Ο Ευριπίδης λοιπόν, τους ακολούθησε στο δράμα αυτό. Ενίσταται για το ρόλο της γνώμης (δόξας), τη δυσκολία της γνώσης, τις πλαστές δοξασίες και τις ψευδείς παραδόσεις. Προτίμησε, επίσης να θέσει επί σκηνής τις παρεξηγήσεις, αιτίες των δεινών για τα ανθρώπινα πράγματα.

Επιπρόσθετα, στον τομέα της πράξης, ο πόλεμος υπήρξε γι΄αυτόν κατεξοχήν ο χώρος του ψεύδους. Και η καθολική απογοήτευσή του φαίνεται να αυξάνεται βαθμιαία καθώς αυξάνονται τα δεινά και οι απάτες που αυτός ο πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα. Τότε λοιπόν, σιγά σιγά, φαίνεται ότι έπαψε να αναζητεί ένα νόημα στον κόσμο-και πρώτα απ΄όλα στον ίδιο τον πόλεμο»

ΕΡΓΑΣΙΑ:

Με ποιους τρόπους αντιλαμβάνεται και βιώνει ο καθένας σας τη σύγκρουση ανάμεσα στο είναι και το φαίνεσθαι στη σύγχρονη πραγματικότητα που μας περιβάλλει; Προσπαθήστε να συνθέσετε τις απόψεις σας σε γραπτά κείμενα στο word στα πλαίσια των ομάδων σας. Οι εργασίες των ομάδων θα αναρτηθούν στο blog.